Bắc Kinh 'cắt dây' hỗ trợ xe điện: Dấu chấm hết cho kỷ nguyên trợ cấp?

Ngày 28/10 vừa qua, khi công bố kế hoạch 5 năm thứ 15, giai đoạn 2026-2030, Bắc Kinh đã gây bất ngờ khi loại bỏ xe năng lượng mới (NEV) - bao gồm xe thuần điện, xe hybrid sạc điện và xe pin hydro khỏi danh sách các ngành công nghiệp chiến lược ưu tiên. Vị trí này giờ đây thuộc về các lĩnh vực như công nghệ lượng tử, sản xuất sinh học, và năng lượng hydro cùng hạt nhân.

Quyết định này đánh dấu bước ngoặt lớn sau hơn một thập kỷ Trung Quốc đẩy mạnh phát triển ngành xe điện. Chính sách ưu đãi, trợ cấp hào phóng từ năm 2009 đã biến quốc gia tỷ dân thành ông trùm toàn cầu về sản xuất và chuỗi cung ứng xe điện, nơi ra đời những tập đoàn khổng lồ như BYD.

Kết quả đạt được vượt xa dự kiến: đến tháng 7/2024, xe năng lượng mới đã chiếm hơn một nửa tổng lượng ô tô bán ra tại thị trường Trung Quốc - con số vượt mục tiêu ban đầu của chính phủ tới hơn 10 năm.

Bắc Kinh "cắt dây" hỗ trợ xe điện: Dấu chấm hết cho kỷ nguyên trợ cấp? Ảnh: Reuters

Nhưng thành công đến quá nhanh cũng đi kèm hậu quả. Nhiều thành phố không có truyền thống công nghiệp ô tô như Hợp Phì hay Tây An đổ xô xây dựng nhà máy sản xuất xe điện. Kết quả là công suất sản xuất vượt quá nhu cầu, kéo theo cuộc chiến giá khốc liệt giữa hàng chục thương hiệu trong nước.

Thị trường ô tô nội địa Trung Quốc đang đối mặt tình trạng bão hòa nghiêm trọng, trong khi áp lực giảm phát kinh tế kéo dài. Bên cạnh đó, con đường xuất khẩu cũng không bằng phẳng khi căng thẳng thương mại với phương Tây ngày càng gia tăng.

Trong bài phát biểu về kế hoạch 5 năm được Tân Hoa Xã đăng tải, Chủ tịch Tập Cận Bình đã cảnh báo về tệ nạn đầu tư trùng lặp và phát triển vội vàng. Đầu năm nay, theo Nhân dân nhật báo, ông đã đặt câu hỏi gay gắt: Liệu có cần thiết mỗi địa phương đều phải phát triển trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây và xe điện hay không?

Các chuyên gia cho rằng động thái này là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy Bắc Kinh đánh giá ngành xe điện đã đủ trưởng thành để tự đứng vững, không còn cần "nạng" trợ cấp từ nhà nước.

Tuy nhiên, họ nhấn mạnh rằng không nên hiểu nhầm đây là dấu hiệu ngành công nghiệp xe điện đang mất ưu ái. Đúng hơn, đây là một bước điều chỉnh chiến lược thông minh: tái phân bổ nguồn lực quốc gia sang các lĩnh vực công nghệ mới, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ và căng thẳng địa chính trị toàn cầu ngày càng leo thang.

Câu chuyện xe điện Trung Quốc là minh họa điển hình cho chiến lược công nghiệp của Bắc Kinh: hỗ trợ mạnh mẽ giai đoạn đầu, sau đó thu hẹp dần khi ngành đã đủ sức cạnh tranh. Giờ đây, đến lượt những ngành công nghệ mới nhận "sự chăm sóc" từ nhà nước - trong khi xe điện phải tự lái mình trên con đường phía trước.

Xem thêm: Lynk & Co 08 ra mắt Việt Nam: SUV 5 chỗ không nút bấm, giá khởi điểm 1,299 tỷ đồng