Việt Nam có nên tiếp tục sản xuất ô tô?

Những tin tức ô tô cho thấy, sau 20 năm, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đang phát triển ổn định và gần như hoàn thành được tất cả mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, trước áp lực mang tên "thuế" theo cam kết thương mại quốc tế, sản xuất ô tô đang đứng trước bờ vực "một mất, một còn". Do đó, năm nay được xem là năm có ý nghĩa then chốt để xem xét nước ta có nên tiếp tục "nuôi dưỡng" ước mơ sản xuất ô tô?.

Lòng tự tôn của người Việt

Việt Nam từng có những hy vọng có 1 chiếc ô tô mang thương hiệu Việt khi ông Bùi Ngọc Huyên xây dựng nhà máy sản xuất ô tô Vinaxuki. Dường như điều đó sắp thành hiện thực với chiếc xe có tỷ lệ nội địa hóa đến 50 - 60% được giới thiệu trước công chúng. Ông chủ Vinaxuki đã từng tự hào khẳng định: “Chiếc xe du lịch VG150 của Vinaxuki sẽ là chiếc xe của người Việt”. Nhưng rồi chúng ta lại nhìn thấy sự tàn nhẫn, khắc nghiệt của ngành công nghiệp ô tô khi những hình ảnh công xưởng, nhà máy bị bỏ hoang và hàng nghìn công nhân phải rời bỏ công xưởng xuất hiện.

Khi giấc mơ “ô tô made in Việt Nam” đang dần đi vào quên lãng thì cũng là thời điểm chúng ta phải chấp nhận sự thật đó bằng việc chuẩn bị thực hiện các cam kết thương mại quốc tế. Thuế nhập khẩu ô tô từ ASEAN sẽ từ 30% về 0% bắt đầu từ 1/1/2018 và những cố gắng của cả 1 nền công nghiệp dường như chỉ còn là con số "0" tròn trĩnh.

Việt Nam vẫn nhập nhiều xe nhất từ ASEAN và viễn cảnh đường phố Việt Nam tràn ngập xe nhập khẩu ASEAN như: Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Ấn Độ… đến gần hơn bất cứ lúc nào. Thế nhưng, trong tình cảnh ấy lại có những tia sáng cuối đường hầm.

Từ bài học thất bại của Vinaxuki, ông Lê Ngọc Đức, Tổng giám đốc Hyundai Thành Công (HTC) đã thẳng thắn: “Đúng là Vinaxuki đã nhen nhóm lên một giấc mơ về thương hiệu ô tô Việt. Ở Việt Nam, Vinaxuki cũng có tình yêu với ngành ô tô, Trường Hải (THACO) và Tập đoàn Thành Công cũng vậy. Thế nhưng, chúng tôi sẽ có cách đi khác…”.

Theo ông Trần Bá Dương, Tổng giám đốc THACO: “Chúng tôi tin rằng, với một đất nước 90 triệu dân, một đất nước khao khát phát triển sản xuất công nghiệp, chắc chắn sẽ phải có một bước ngoặt lớn sau năm 2018...”.

Khao khát có một chiếc ô tô mang thương hiệu Việt không chỉ từ người dân, nhà sản xuất ô tô mà còn nhận được sự cổ vũ rất lớn của Chính phủ. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc từng phát biểu: “Ô tô không phải chỉ là ô tô. Ô tô còn là một thương hiệu quốc gia để đánh giá cả nền sản xuất đó…”.

Nuôi khát vọng bằng cách làm mới

“Hyundai và THACO có mạo hiểm khi đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng để mở rộng sản xuất trong thời điểm này?

Ông Lê Ngọc Đức tự tin cho rằng: “Cái khó nhất là tạo dựng được thị trường, niềm tin và sự ủy quyền của đối tác. Đối với THACO là đối tác Mazda, còn Thành Công là Hyundai. Chúng tôi đã có một quá trình dài để chuẩn bị, đàm phán, mời chào họ đặt nhà máy tại Việt Nam, dần dần chuyển giao công nghệ. Trong thời điểm này, nếu chúng tôi không sản xuất, nội địa hóa thành công thì sẽ mất đi cơ hội tại Việt Nam. Mục tiêu của Hyundai Thành Công sau khi mở rộng sản xuất sẽ nâng công suất lên 170 nghìn xe/năm và sẽ đạt mục tiêu nội địa hóa nội khối ít nhất 40% vào năm 2019”.

Việt Nam phải "bắt tay” với các nhà sản xuất nước ngoài chứ không thể tự mình sản xuất ra một chiếc ô tô hoàn toàn của người Việt. Điều đó có thể hiểu được vì các nhà sản xuất ô tô lớn trên thế giới đã nắm bản quyền thương hiệu về thiết kế động cơ, thân vỏ, hộp số… nên chúng ta rất khó có thể tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu của họ. Thực tế, dù chỉ là sản xuất cái bu lông, ốc vít nhưng nếu muốn lắp được vào chiếc xe của họ cũng phải nhận được sự đồng ý. Tất cả mọi thứ đều cần có bản quyền nên doanh nghiệp Việt phải hợp tác để tiếp thu công nghệ, phân phối, lắp ráp rồi mới tiến tới sản xuất, ông Lê Ngọc Đức chia sẻ.

Đối với ngành công nghiệp phụ trợ muốn phát triển thì cần phải lôi kéo các hãng sản xuất mở nhà máy tại Việt Nam. Mà muốn làm được điều này cần chứng minh được năng lực và quy mô của thị trường ô tô. Vì vậy, họ phải được cấp phép đặt nhà máy tại Việt Nam để cùng phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước.

Trường Hải đamh tiếp tục giấc mơ ô tô Việt bằng việc lấy xe thương mại (xe tải và xe khách) làm nền tảng và chỗ dựa tài chính cho doanh nghiệp để cố gắng tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu chứ không tham vọng từ mình sản xuất 1 chiếc xe từ đầu đến cuối.

Ông Trần Bá Dương, Chủ tịch Công ty ô tô Trường Hải cho biết: “Trong phát triển ô tô trên thế giới, xu thế đều bắt đầu bằng sản xuất lắp ráp và bảo vệ thị trường một cách hợp lý. Thông qua đó, nhận chuyển giao công nghệ, rồi gia tăng tỷ lệ nội địa hóa bằng giải pháp phát triển sản xuất linh kiện phụ tùng, tiến dần đến cùng hợp tác, cùng cạnh tranh, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu trong bối cảnh hội nhập. Đây là luật chơi mới trong kinh doanh”.

THACO và Hyundai Thành Công đang làm tất cả để phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, đã có trao đổi, thống nhất liên kết, phối hợp để không dẫm chân nhau mà còn giúp đỡ, bổ trợ cho nhau cùng phát triển. Theo đó, những thiết bị, linh kiện nào THACO đã đầu tư sản xuất, Hyundai Thành Công sẽ không đi theo và ngược lại.

Thời gian không còn nhiều cho các doanh nghiệp khi 2018 đã cận kề, có thể các nhà sản xuất sẽ thua trên chính "sân nhà" của mình. Nhưng chưa phải đã hết cơ hội, hy vọng với quyết tâm và hướng đi mới, những doanh nghiệp mang khát vọng của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam sẽ kịp đáp chuyến tàu hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu.

(Ảnh: 24h.com.vn)